Pas ver na de val van de oude beschavingen in Egypte, het Midden-Oosten en het Romeinse Rijk werd Europa belangrijker voor de innovatie van de sieradenindustrie. Het duurde nog een behoorlijke tijd voordat Europese beschavingen deze belangrijke rol en positie bemachtigden. Bijna 1000 jaar gingen voorbij voordat nieuwe kennis en ideeën werden vergaard en toegepast op de sieradenvervaardiging in Europa.
Door onder andere de kruistochten naar het Midden-Oosten werden meer contact en interactie mogelijk gemaakt met verre beschavingen. De uitbreiding van handel en commercie met andere, uitheemse volkeren en het feit, dat langzaamaan meer rijkdom van koningshuizen, de kerk en de rijke adel naar een grotere groep hoge- en middenklasse vloeide, maakte het voor meer mensen mogelijk om zich sieraden te kunnen veroorloven. Dit creëerde echter ook een situatie, waarin de adel en aristocraten vast van plan waren om zichzelf van de massa te onderscheiden, wat ze bereikten door in de 13e eeuw zogenoemde “Sumptuary Laws”, of “Weeldewetten”, in te stellen. Deze weeldewetten waren een poging om de consumptie te reguleren, vooral die van de bourgeoisie en de “gewone” burger, en om persoonlijke uitgaven te beperken die betrekking hadden op extravagantie en luxe items. Met deze wetten konden tevens de sociale hiërarchieën en moraal worden gereguleerd en aangescherpt middels de beperkingen die werden opgelegd en die veelal afhingen van iemands sociale status. Dit betekende feitelijk dat het minder makkelijk of vrijwel onmogelijk werd gemaakt voor de midden- en lagere klassen om luxe items, zoals mode en juwelen, aan te kunnen schaffen. De weeldewetten maakte het verboden voor landheren en ambachtslieden om goud en zilver te dragen, waarmee weelderig luxueuze kledij en juwelen enkel een privilege waren voor enkel de hogere ranken van de samenleving. Terwijl edelstenen, goud en zilver exclusief gedragen werden door de koningshuizen, de hoge adel en de religieuze leiders, droegen de mensen van lagere status, “het gepeupel”, normaliter basis metalen, zoals koper en brons.
Gedurende de renaissance hadden de uitbreiding van technologische innovatie, de ontdekkingsreizen en de hiermee verbonden kennisvergaring een significant effect op de ontwikkeling en het proces van sieradenvervaardiging in haar geheel. Fijne edelstenen en edelmetalen werden beter beschikbaar voor edelsmeden in Europa en sieradenontwerpen uit andere, verre culturen waren meer voorhanden. Ook werden de vaardigheden om nepjuwelen te maken met bijvoorbeeld imitatie edelstenen meer verfijnd en verbeterd. In de vroegmoderne tijd konden de mensen in Europa nog geen edelstenen slijpen, maar gedurende de renaissance maakte men zich deze technieken eigen en verbeterde ze, waardoor het mogelijk werd meer ingewikkelde ontwerpen te creëren. Tevens werd de antieke kunst van gegraveerde edelstenen nieuw leven ingeblazen en religie werd een belangrijker onderdeel van de designs. Deze periode toonde bovendien een grotere en nadrukkelijkere aanwezigheid van het gebruik van edelstenen en halfedelstenen. Gedurende de 17e eeuw was een overdadig gebruik van parels bijvoorbeeld erg in de mode. Een 17e-eeuwse kralenmaker uit Parijs, genaamd Jaquin, wordt genoemd als de persoon die de eerste “faux-pearl”, oftewel een imitatieparel, heeft uitgevonden en de techniek hiervoor heeft gepatenteerd. Deze nepparel maakte hij door de binnenzijde van een glas geblazen balletje te bedekken met een dun laagje van een mix van vernis en iriserende gemalen visschubben en het bolletje vervolgens te vullen met wax om ze te versterken. Eigenlijk kon vrijwel iedere soort van nep edelsteen in deze periode worden geproduceerd.
Gifringen, oftewel ringen die een verborgen ruimte hadden waarin een kleine hoeveelheid van een giftig middel kon worden bewaard en die oorspronkelijk van Oud Griekse origine zijn, kwamen “terug in de mode” gedurende de zestiende eeuw. Ook hangers en ringen waarin men parfum, een lok haar of afbeeldingen van een geliefd persoon kon bewaren, waren populaire objecten. De zeventiende eeuw was een belangrijk tijdperk in de geschiedenis van juwelenvervaardiging, omdat dit de eerste keer was, dat kleding en kledingstijl samen werd gebracht met bijpassende accessoires tot een samenhangend modeverschijnsel. Een donkere kledingstijl werd geassocieerd met gouden juwelen, terwijl pastelkleurige en witte kledingstijlen werden gecombineerd met zilver, parels en edelstenen. Toen Napoleon Bonaparte keizer van Frankrijk werd in 1804 bracht hij de grandeur van mode en sieraden terug naar het hof. Juweliers introduceerden zogenaamde “parures” onder zijn bewind; bijpassende sets van sieraden, die op elkaar waren afgestemd en duidelijk bij elkaar hoorden. Napoleon hield van diamanten en blies ook de trend van het dragen van cameo’s weer tot leven, welke al gauw populaire juwelen werden onder de bevolking. Cameo’s zijn gegraveerde sieraden met een reliëf, waarbij de achtergrond is weggeslepen en die al gemaakt werden in de 3e eeuw BC in het oude Griekenland. Er ontstond een onderscheid tussen de verschillende soorten edelmetaalbewerkers: d zogenaamde “joalliers” (juweliers of edelsmeden) maakten juwelen met edelmetalen en kostbare edelstenen, zoals goud, zilver, echte parels en diamanten, terwijl “bijoutiers” sieraden vervaardigden van minder kostbare metalen en stenen (zoals halfedelstenen). Deze nieuwe termen werden gebruikt om de kunst van sieradenvervaardiging aan te duiden en worden tot op de dag van vandaag nog gebruikt, alhoewel het onderscheid niet zo strikt meer is als toen en ook niet altijd even duidelijk gemaakt kan worden.
Het Romanticisme van de 18e eeuw had een ingrijpend effect op de wijze waarop de vervaardiging van sieraden zich ontwikkelde in het Westen. Er was een overduidelijke invloed van de fascinatie van de mensen voor de ontdekkingen die gedaan werden tijdens deze periode van het begin van de moderne archeologie en de schatten uit het verleden die werden gevonden. Daarbij was er een groeiende interesse in kunst uit de middeleeuwen en de Renaissance, welke ook van invloed waren op hoe de ontwerpen van sieraden en juwelen zich ontwikkelden. Bovendien bracht de start van de Industriële Revolutie veranderende sociale omstandigheden met zich mee en ontstond er een groeiende groep mensen in de middenklasse als resultaat hiervan. Deze middenklasse had zowel de wens als ook de middelen om sieraden voor zichzelf te kopen. Dit tijdperk zag vele diverse stijlen verschijnen en verdwijnen, sommige nieuw en origineel, andere gebaseerd op antieke ontwerpen die gevonden werden in de ruïnes van lang vervlogen beschavingen, zoals die van de Egyptenaren, de Grieken en de Romeinen. Een zeer unieke soort juwelen, die in de periode van de Romantiek in de mode kwam en haar origine had in Engeland, was de zogenaamde “Mourning Jewellery”, oftewel rouwsieraden. Nadat prins Albert, de man van koningin Victoria, in 1861 overleed, werd de koningin vaak gezien terwijl ze rouwsieraden droeg. Deze sieraden maakten het mogelijk dat de drager toch juwelen kon dragen als versiering, terwijl ze tegelijkertijd een staat van rouw toonden over een geliefde overledene. Dergelijk type sieraden wijzen ook op het feit hoe ongelooflijk sentimenteel de Victoriaanse Tijd was. Rouwsieraden werden vaak bewerkt met git halfedelstenen (ook bekend als zwarte barnsteen of gagaat) uit Whitby in Engeland. Git is een fossiele, organische amorfe delfstof, die eenvoudig te polijsten is en daarom goed kan worden gebruikt voor het maken van sieraden en kunstvoorwerpen. Overigens werden ook andere typen zwart materiaal gebruikt bij de vervaardiging van rouwsieraden en vaak bevatten deze sieraden tevens een lok haar van de overleden persoon.
Het tijdperk van de Romantiek bracht ook de eerste grote samenwerking van betekenis tussen het Verre Oosten en het Westen op het gebied van sieradenproductie. Een voorbeeld hiervan was tussen Duitse en Japanse kunstenaars, die gezamenlijk werkten aan shakudō platen, die gezet werden in filigraan lijsten voor de Stoeffler firma in 1885. Shakudō is een legering van koper en een kleine hoeveelheid goud (tussen 2 en 7 procent) en wordt ook wel “rood koper” genoemd. In deze periode ontstonden tevens de moderne productie studio’s met de oprichting van juwelen bedrijven, zoals onder andere Tiffany & Co. (Verenigde Staten, 1837), Cartier SA (Frankrijk, 1847) en Bulgari (Italië, 1884). Dit waren compleet nieuwe ontwikkelingen in vergelijking met de aanwezigheid van voornamelijk individuele ambachtslieden voorafgaand aan dit tijdperk.
Gedurende de 18e eeuw werden er vele grillige modeverschijnselen geïntroduceerd, wat aan het einde van deze eeuw tot gevolg had, dat een nieuwe filosofie ontstond omtrent wat design was. Dit was in feite een reactie op massa productie en goederen van inferieure, door machines gemaakte, kwaliteit. De leiders van de esthetische “Arts and Crafts Movement” (de arts-en-craftsbeweging), een sociale beweging en stroming in de kunst en industriële vormgeving die in Engeland begon rond 1860, werden geïnspireerd door de ideeën van de architect Augustus Pugin, de schrijver John Ruskin en de ontwerper William Morris. Zij wilden dat handgemaakte sieraden terug in de mode gebracht werden en het ambacht van individuele sieradenvervaardiging hersteld werd, in tegenstelling tot de machinale sieradenproductie. De volgers van de arts-en-craftsbeweging promootten eenvoudige kunst en ambachtswerk, gebaseerd op bloemmotieven, primitieve vormen en Keltische ontwerpen, waarbij minder gebruik werd gemaakt van of nadruk werd gelegd op dure metalen en edelstenen. In plaats hiervan werden juist zilver, koper en brons gebruikt om juwelen te vervaardigen. De geslepen stenen, die gebruikt werden in de Arts and Crafts vakmanschap, gaven een zachter, middeleeuws en ambachtelijk uiterlijk met een duidelijk individueel karakter aan de handgemaakte ontwerpen. De nadruk lag op het artistieke element en de pracht van het design. Rond de periode 1900 werd deze stroming vervangen door een meer opzichtige versie die in Frankrijk begon: de Art Nouveau stroming (ongeveer van 1890-1910). Echter, de ideeën van een reactie tegen machineproductie klonken ook in de karakteristieken van deze beweging van sieradenvervaardiging duidelijk door.
Sieraden uit de periode van de Art Nouveau stroming worden gekenmerkt door de vloeiende, romantische en organische lijnen, vrouwelijke vormen, bloemen, dieren, vogels en kleurrijke, fantasierijke dromerigheid. De Art Nouveau stroming was een opmerkelijke en stijlvolle revolutie in de sieradenindustrie en sterk gerelateerd aan de Duitse Jugenstil stroming. Art Nouveau sieradenontwerpers, zoals de beroemde René Jules Lalique, probeerden om een onvergetelijk effect of ontwerp te creëren, waarbij ze focusten op symbolisch werk, waarbij ook onderwerpen als erotiek en de dood aan bod kwamen. Sieraden in de 20ste eeuw werden nog altijd gezien als status symbool, alhoewel ze nu al tegen meer betaalbare prijzen gekocht konden worden door de mensen uit de middenklasse. Materialen zoals glas, email, hoorn en ook metaal legeringen en imitatie stenen werden gebruikt om het veel duurdere goud en zilver te vervangen bij de vervaardiging van prachtige en artistieke juwelen. Tegelijkertijd legden ze de nadruk op de voorheen genegeerde visuele en voelbare kwaliteiten van deze nieuwe materialen.
Het einde van de Eerste Wereldoorlog luidde een verandering in naar een meer sobere stijl van sieraden vervaardiging. Groeiende politieke spanningen en de naweeën van de oorlog zetten aan tot een meer bescheiden stijl van juwelen fabricage. Bovendien was het een reactie op wat men als de decadentie van het begin van de eeuw beschouwde. Dit leidde tot eenvoudigere ontwerpen, gecombineerd met meer effectieve massaproductie van sieraden van een hoge kwaliteit. Gedurende deze jaren werd de Franse ontwerper René Lalique een toonaangevend voorbeeld van iemand die goede massa-geproduceerde glazen juwelen maakte. Deze stijl tussen de jaren 1920-1930 is ook bekend als Art Deco. De Duitse Bauhaus beweging, die precies in deze stijlcategorie past, had de volgende filosofie over deze periode: “Geen barrières tussen artiesten en ambachtslieden.” Deze periode leidde tot enkele interessante en stijlvolle, doch eenvoudige vormen en de sieraden die gedurende deze jaren werd vervaardigd, worden ook wel eens aangeduid als “cocktail juwelen”. De ontwerpen van cocktail sieraden werden enorm beïnvloed door beroemde (mode)ontwerpers, zoals Coco Chanel en Elsa Schiaparelli, die beiden het gebruik van goedkopere imitatie juwelen mengden met echte edelstenen en dure sieraden van edelmetalen.
De productie van sieraden gemaakt van edelmetalen stagneerde gedurende de Tweede Wereldoorlog vanwege de rantsoenering van (fijne) metalen. Dure edelmetalen zoals goud en zilver en edelstenen waren eenvoudigweg niet beschikbaar voor de fabricage van sieraden, maar kwalitatief goede imitatiesieraden uit Noord-Amerika werden een goed alternatief. Gedurende de veertiger en vijftiger jaren was de invloed van de Noord-Amerikaanse cultuur derhalve dominant aanwezig in Europa en imitatiesieraden waren hier een duidelijk visueel voorbeeld van. Sinds de zestiger jaren is er een vrijwel constante herdefiniëring aan de gang geweest in de designstromingen van moderne en eigentijdse sieraden en met betrekking tot innovaties betreffende sieraden vervaardiging. Non-metalen zijn geïntroduceerd in meer moderne sieradenontwerpen en het concept omtrent wat artistiek draagbaar is, is duidelijk verbreed. Er is een duidelijke toename in variatie van verschillende stijlen die zich binnen de sieradenindustrie hebben ontwikkeld. Deze ontwikkelingen hebben het onder andere mogelijk gemaakt, dat een groter deel van de bevolking zich sieraden te kunnen veroorloven, maar tevens dat een groter aantal creatieve personen zelf sieraden kunnen maken, soms met hele unieke en persoonlijke ontwerpen en karakteristieken. Schoonheid is een subjectief iets en wanneer men kijkt naar alle ontwikkelingen op het gebied van de sieradenvervaardiging, dan is dit zeker duidelijk zichtbaar door de jaren heen. Tegenwoordig groeit de ambachtelijke tak van sieraden creatie, zowel als hobby als ook professioneel. Gwendolyne’s Steampunk Gems is een mooi voorbeeld van een ambachtelijke art jeweller, die zowel traditionele vakmanschap en moderne technieken combineert en die met zowel moderne als kostbare materialen werkt om stijlvolle en prachtige sieraden en accessoires te maken met Steampunk karakteristieken.
Een ding kan met zekerheid gezegd worden: juwelen en sieraden zullen altijd een wezenlijk deel uitmaken van de mensheid en een fantastisch deel mijns inziens.
Gwendolyne Blaney – GSG
Wikipedia – https://en.wikipedia.org/wiki/Jewellery – “Jewellery”
History of Jewelry – http://www.historyofjewelry.net/ – “History of Jewelry – All about Jewellery”
Encyclopædia Britannica – https://www.britannica.com/art/jewelry/The-history-of-jewelry-design – “The History of Jewelry Design”
Wikipedia – https://en.wikipedia.org/wiki/Sumptuary_law – “Sumptuary law”
Encyclopædia Britannica – https://www.britannica.com/topic/sumptuary-law – “Sumptuary law”
Antique Jewelry Investor – http://www.antique-jewelry-investor.com/identifying-cultured-pearls.html – “Identifying Cultured Pearls”
Wikipedia – https://en.wikipedia.org/wiki/Cameo_(carving) – “Cameo (carving)”
Wikipedia – https://en.wikipedia.org/wiki/Jet_%28lignite%29 – “Jet (lignite)”
Wikipedia – https://en.wikipedia.org/wiki/Arts_and_Crafts_movement – “Arts and Crafts Movement”
Encyclopædia Britannica – https://www.britannica.com/art/Arts-and-Crafts-movement – “Arts and Crafts Movement – British and International Movement”
Wikipedia – https://en.wikipedia.org/wiki/Art_Nouveau – “Art Nouveau”
Encyclopædia Britannica – https://www.britannica.com/art/Jugendstil – “Jugenstil – Artistic Style”
Encyclopædia Britannica – https://www.britannica.com/art/Art-Nouveau – “Art Nouveau – Artistic Style”
Encyclopædia Britannica – https://www.britannica.com/biography/Rene-Lalique – “Rene Lalique”
Encyclopædia Britannica – https://www.britannica.com/biography/Alphonse-Mucha – “Alphonse Mucha”
Wikipedia – https://en.wikipedia.org/wiki/Art_jewelry – “Art jewelry”
Pauline Weston Thomas – https://www.fashion-era.com/jewellery.htm – “Fine and Fake Jewellery”
Cooksongold/The Bench – https://www.cooksongold.com/blog/trends-and-inspiration/a-history-of-jewellery – “A History of Jewellery”
Wikipedia – https://nl.wikipedia.org/wiki/Git_(mineraloïde) – “Git (mineraloïde)”